Ga jij een spreekbeurt geven of een werkstuk maken over thee? Leuk idee, want thee is veel meer dan een drankje. Wij helpen je met leuke feitjes en weetjes over thee. Zo kun je straks een geweldige spreekbeurt geven! Vertel je klasgenoten over de geschiedenis van thee, de verschillende soorten thee, hoe het gemaakt wordt, rituelen rondom het drinken van thee en nog veel meer!
Heb je wel eens een theezakje opengemaakt om te kijken wat erin zat? De bruine stukjes blad zijn afkomstig van de theeplant, Camellia sinensis. Deze plant groeit op warme plekken in de wereld, zoals in Azië en Afrika. De meeste thee die in Nederland gedronken wordt, komt van deze ene plant. Om van theeplant naar theezakje te gaan, worden de theeblaadjes op verschillende manieren bewerkt. Over dit proces lees je hier meer!
Thee heeft oneindig veel verschillende smaken, maar er zijn zes basissoorten: groene thee, witte thee, zwarte thee, gele thee, oolong thee en Pu-erh thee. Daarnaast zijn kruidenthee en rooibos ook razend populair, maar deze komen niet van de theeplant. Lees hieronder verder om er meer over te weten te komen!
We gaan het nog even hebben over de zes belangrijkste theesoorten die afkomstig zijn van de theeplant Camellia sinensis, namelijk groene thee, witte thee, zwarte thee, gele thee, oolong thee en Pu-erh thee. Elke theesoort heeft een eigen smaak. De manier waarop de thee wordt gemaakt, kan de smaak van de thee veranderen. Soms worden er extra smaken aan thee toegevoegd, zoals fruit of kruiden. Zo krijgt elke thee zijn eigen bijzondere smaak.
Groene thee heeft een lichte smaak en kan je helpen wakker te worden. Dat komt door de cafeïne die het bevat, daar krijg je energie van. Alle soorten thee die afkomstig zijn van de theeplant, Camellia sinensis, bevatten van nature cafeïne. Groene thee komt van dezelfde plant als zwarte thee, maar wordt op een andere manier gemaakt. Groene thee hoeft namelijk niet te oxideren; hierdoor krijgt groene thee een unieke smaak! Wat oxideren precies is lees je verderop.
Witte thee is een theesoort die wordt gemaakt van de allerjongste blaadjes van de theeplant. De blaadjes zijn zo jong dat ze soms nog wat wit van kleur zijn. Witte thee hoeft net als groene thee niet te oxideren, de blaadjes worden in de zon gelegd om rustig te drogen.
Zwarte thee heeft een sterkere en diepere smaak dan groene thee. Dat komt omdat we de blaadjes langer laten oxideren. In sommige zwarte theesoorten proef je soms ook fruit en kruiden als toevoeging. Zwarte thee wordt vaak door mensen gedronken die van een krachtige thee houden.
Gele thee vindt zijn oorsprong in China en staat bekend om zijn traditionele productieproces. Door het korte fermentatieproces en het voorzichtig drogen behouden de blaadjes een gele kleur. Omdat het productieproces erg ingewikkeld is wordt er maar weinig gele thee gemaakt en is het ook een dure soort thee.
Oolong thee is een traditionele Chinese theesoort die vaak wordt gewaardeerd door fijnproevers en soms wordt vergeleken met goede wijn. Zowel de smaak als het productiemethode verschillen van andere theesoorten. Het oxidatieniveau van oolong thee kan variëren tussen de 8 en 80%. Wanneer het oxidatieniveau laag is, neigt de smaak meer naar groene thee. Wanneer het oxidatieniveau hoger is neigt de smaak juist meer naar zwarte thee. Tijdens het oogsten van oolong thee worden de oudere theeblaadjes geplukt, wat een verschil is ten opzichte van zwarte en groene thee, waar juist de jongere blaadjes worden gebruikt.
Het bijzondere aan Pu-Erh thee is dat het productieproces wel jaren kan duren. Na het plukken van de blaadjes wordt ze direct kort verhit (om oxidatie te voorkomen) en in een vorm geperst om te drogen (dat kan jaren duren). Daarna worden de blaadjes weer vochtig gemaakt en begint er een rijpingsproces waarbij bacteriën en gisten zorgen voor fermentatie. Door dit proces krijgt Pu-Erh thee een aarde achtige smaak.
Sommige dranken die we vaak 'thee' noemen, komen eigenlijk niet van de theeplant, maar van andere planten zoals de rooibosstruik of kruidenplanten. Technisch gezien zijn ze daarom geen echte thee. In plaats daarvan worden ze ‘tisanes’ of ‘infusies’ genoemd, maar meestal noemt men deze varianten toch ook ‘kruidenthee’ en ‘rooibosthee’.
Kruidenthee is dus geen échte 'thee' van de theeplant, maar wordt gemaakt van allerlei soorten kruiden. Voorbeelden van kruidentheeën zijn kamille, brandnetel of munt. Kruidenthee bevat geen cafeïne, in tegenstelling tot thee gemaakt van de theeplant. Cafeïne staat bekend om zijn verkwikkende effect, het maakt je alert en fris. Als je liever geen thee met cafeïne drinkt, kun je daarom kiezen voor kruidenthee of rooibos. Daarom drinken veel mensen liever een kopje kamillethee in de avond.
Rooibos wordt vaak ook thee genoemd, maar is eigenlijk een tisane. Rooibos komt namelijk niet van de theeplant, maar van de rooibosstruik. Deze struik groeit alleen in Zuid-Afrika. De rooibosnaald die aan de rooibosstruik groeien worden geplukt, platgestampt en op een warme plek gelegd om te laten oxideren. Zo krijgt rooibos zijn heerlijke smaak en mooie roodbruine kleur. Rooibos bevat geen cafeïne en de smaak is mild en licht zoet.
SPREEKBEURT TIP: Laat je klasgenoten een aantal van de bekendste theesoorten proeven. Welke is favoriet?
Thee is ontdekt in China, ongeveer 5.000 jaar geleden. Volgens de Chinese theegeschiedenis ontdekte de nieuwsgierige keizer Shen Nung per toeval thee, toen een paar theebladeren in zijn kokende water vielen. Zo begon het allemaal met thee. Mensen vonden het zo lekker dat ze hun eigen theeplanten gingen kweken. Nu, duizenden jaren later, produceert China nog steeds heel veel thee: wel 2,5 miljoen ton per jaar! Dat is ongeveer net zo zwaar als 600.000 olifanten! Kun je je voorstellen hoeveel blaadjes dat zijn?
In het begin werd thee vooral gezien als een medicijn voor zieke of zwakke mensen. Als iemand zich niet lekker voelde of zwak was, dronken ze thee omdat ze geloofden dat het hen beter zou maken. Ze dachten dat thee hielp om je lichaam weer in balans te brengen. Thee werd een belangrijk onderdeel van de Chinese cultuur en het duurde niet lang voordat de hele wereld thee dronk. Bij belangrijke gelegenheden, zoals trouwerijen, werd thee uitgedeeld aan de families. Zo zie je maar hoe belangrijk thee was in hun leven!
Vanuit China verspreidde de thee zich langzaam naar andere delen van Azië, zoals Japan, India en Sri Lanka. Deze landen hebben het ideale weer om thee te laten groeien: theeplanten houden namelijk van een klimaat waar het warm en vochtig is. Omdat die landen zoveel thee verbouwden, konden de boeren het verkopen aan handelaren die het weer doorverkochten. De thee werd met grote schepen over de hele wereld en verspreid.
Omdat het in Europa te koud was om thee te verbouwen, konden alleen rijke mensen thee drinken. Tijdens de Renaissance, een periode in Europa vol ontdekkingen in de 17e eeuw, kwam thee voor het eerst aan in Europa. Handelaren brachten thee mee in grote schepen uit Azië, om dit te verkopen aan landen als Engeland, Frankrijk en Nederland. In veel landen openden theehuizen hun deuren. Dit werden gezellige plekken waar mensen bij elkaar kwamen om samen van hun thee te genieten. Zo ontstonden er allerlei nieuwe gewoontes en tradities. Daar lees je straks meer over.
In 1753 begon Egbert Douwes een winkel ‘De Witte Os’ in Joure, een plaats in Friesland. Samen met zijn vrouw Akke Thijsses verkocht Egbert merkloze specerijen zoals koffie, thee en tabak. Zij kregen een zoon die zij Douwe Egberts noemden. Hij nam de winkel over en na zijn overlijden zette zijn vrouw de winkel voort onder de naam Douwe Egberts. Op 2 april 1937 kreeg de thee die er werd verkocht de naam Pickwick, bedacht door de vrouw van de directeur van Douwe Egberts toen. Zij was een groot liefhebber van thee en was gek op de boeken van schrijver Charles Dickens. Na het lezen van het boek ‘The Pickwick Papers’, stelde ze voor om de thee Pickwick te noemen.
Lees meer over de geschiedenis van Pickwick.
SPREEKBEURT TIP: Wist je dat ‘De Witte Os’ in Joure nog steeds bestaat? Je vindt het winkeltje in Museum Joure. Kijk maar op de foto!
Tegenwoordig is thee over de hele wereld geliefd en zijn er verschillende tradities rondom het zetten en drinken van thee. Er zijn zelfs speciale manieren om dat te doen, dit noemen we theerituelen of theeceremonies. Laten we eens kijken hoe mensen in verschillende landen van hun thee genieten.
In China, waar thee ooit voor het eerst gevonden werd, is het drinken van thee een echte kunst. Ze houden theeceremonies waarbij je de tijd moet nemen om tot innerlijke rust te komen. Het is daarbij belangrijk dat je het rustig doet en zorgt dat alles perfect verloopt, van hoe warm het water is tot hoe lang de thee moet trekken.
Japan heeft ook zijn eigen manier om thee te drinken. De theeceremonie wordt ook wel ‘Sadō’ of ‘Chanoyu’ genoemd. Elk gebaar, van het roeren van de thee tot het serveren, heeft een betekenis. Het thee drinken is een moment dat gaat over rust en respect.
In het Verenigd Koninkrijk drinken ze thee net even anders dan in Nederland. Daar is het gebruikelijk om melk bij de thee te doen. Deze traditie stamt uit vroegere tijden, toen mensen geen geld hadden voor stevige kopjes en het hete water de kopjes kon breken. Door eerst een beetje melk toe te voegen, bleven de kopjes heel. De ‘afternoon tea’ is een bekende traditie, waarbij thee in de middag wordt geserveerd met lekkernijen zoals sandwiches, scones en gebakjes. Er is een uitgebreide keuze aan thee beschikbaar, maar het draait vooral om het gezellig samenzijn en genieten van deze lekkernijen
Marokko is beroemd om zijn muntthee: een mix van groene thee, munt en suiker. Het maken en aanbieden van deze thee is heel belangrijk en laat zien dat je gastvrij bent. De thee wordt gezet door het hoofd van de familie en de theepot wordt hoog gehouden tijdens het inschenken, dat staat voor gastvrijheid. Als je een kopje Marokkaanse thee krijgt aangeboden ga er dan vooral niet in roeren! Dat kan als beledigend worden ervaren.
In India is ‘chai’, het Indiase woord voor thee, een belangrijk moment op de dag. Overal kun je chaiwallahs, thee makers, vinden die chai verkopen. Wat deze thee speciaal maakt is dat het is verrijkt met specerijen zoals kardemom en gember. Daarnaast wordt het vaak gedronken met melk en suiker. Het is een manier voor mensen om samen te komen en te genieten van het moment. De chai wordt vanaf grote hoogte in een smal klein kleikopje gegoten.
SPREEKBEURT TIP: Vraag eens aan je klas: wie was er ooit bij één van deze theeceremonies?
Stap 1: Het plukken van de theeblaadjes
Het avontuur begint op theeplantages in landen zoals China, India en Sri Lanka (dat vroeger Ceylon heette). Thee wordt in deze landen verbouwd vanwege het ideale vochtige en warme klimaat voor theeplanten. Hierdoor kan er veel meer thee worden verbouwd dan in Europese landen. Op theeplantages worden de blaadjes meestal met de hand geplukt, maar het kan ook met een schaar of machinaal. Met de hand is de mooiste pluk en wordt veelal voor premium blend theeën gebruikt. De plant heeft minder hersteltijd nodig als het met de hand wordt geplukt. Het is een kunst om de perfecte blaadjes te plukken die voor rijke smaken zorgen. De beste blaadjes voor groene, witte en zwarte thee groeien vaak in de toppen van de theeplant, die zijn fris en groen van kleur. Voor witte thee worden alleen de jongste, kleinste blaadjes en de knop aan de top geplukt. Deze zijn vaak zacht en soms zelfs wat wit/donzig. Het iets oudere blad wordt geplukt voor oolong thee.
De thee wordt goed in grote balen verpakt zodat de thee beschermd is tegen licht, vocht en geuren onderweg naar de fabriek.
Stap 2: Verwelken
Na het plukken worden de blaadjes verwelkt, wat betekent dat ze in de zon worden gelegd om te drogen. Hierdoor verliezen de blaadjes vocht, maar de smaak blijft.
Stap 3: Rollen en drogen
Na het verwelken worden de theeblaadjes gerold. Althans, alleen bij groene, zwarte en oolong thee, want witte thee wordt juist met rust gelaten. Dit wordt gedaan met een machine. Een grote bal draait rondjes over de theeblaadjes. Door het rollen worden de blaadjes gekneusd en breken de cellen in het blaadje. Daardoor komen alle smaken vrij. Daarna worden ze gedroogd. Door het drogen kunnen ze goed bewaard worden en zijn ze klaar om thee van te maken.
Stap 4: Oxideren
Tijdens het rollen worden de blaadjes gekneusd waardoor er vocht vrijkomt en de blaadjes gaan oxideren met de zuurstof in de lucht. Hierdoor veranderen de blaadjes van een groene naar een steeds donkerdere kleur en komt de smaak los. Oxidatie is alleen nodig bij zwarte, groene, gele, oolong en Pu-Erh thee. Witte theesoorten worden alleen ingedroogd en dus ook niet gerold.
Stap 5: Zeven en verpakken
Als de theeblaadjes gedroogd zijn, worden ze gezeefd, waardoor stokjes en andere grove stukjes eruit worden gehaald. Als dat klaar is, kunnen de blaadjes ingepakt worden. Of je nu losse thee koopt of thee in zakjes, we zorgen ervoor dat ze goed verpakt worden. Zo blijft de thee lekker vers!
Stap 6: Een lange reis
Na het verpakken wordt de thee naar de haven vervoerd, bijvoorbeeld in de hoofdstad van Sri Lanka: Colombo. Met de thee in vrachtschepen varen ze vervolgens naar verschillende landen, zoals Nederland. Bij aankomst in Joure wordt de thee eerst streng gecontroleerd door onze kwaliteitsafdeling. Daarna wordt de thee gemêleerd, dat is het mengen van verschillende smaken om tot een bepaalde blend te komen. Als laatste stap worden ze verpakt in de bekende Pickwick envelopjes of als losse thee. Bewaar jouw thee thuis droog, donker en uit de buurt van koffie en sterk geurende kruiden, anders kan de thee die smaken overnemen.
Goed voor de natuur
Om te zorgen dat onze thee altijd even lekker blijft, maar ook om goed voor de natuur en het milieu te zorgen, blijven wij veranderen. Zo hebben we bij Pickwick hard gewerkt om onze theezakjes beter composteerbaar te maken, waardoor sinds eind 2022 alle theezakjes van Pickwick in de groene bak, bij het gft-afval (groente-, fruit- en tuinafval) mogen! Ook gaat het plastic van alle doosjes af om minder plastic te gebruiken en zo het milieu te sparen!
Nieuwe ontwikkelingen
We zien in Nederland naast de bekende koffiebars steeds meer theebars en theecafés opduiken. Het lijkt erop dat wij in Nederland ook steeds meer samen van thee willen genieten, net zoals de Engelsen dat doen met hun afternoon tea! Ook zien we steeds meer nieuwe theeproducten, zoals koude thee en een heleboel nieuwe smaken. In de toekomst zal de manier waarop we thee maken ook kunnen gaan veranderen. Misschien gebruiken we wel drones om theeblaadjes te plukken! Of gebruiken we superslimme machines die helpen bij het oogsten zonder dat er iets wordt verspild.
